Арганізацыя адукацыйнага працэсу ва ўстановах дашкольнай адукацыі ў летні перыяд уключае аптымальнае чаргаванне спецыяльна арганізаванай і нерэгламентаванай дзейнасці выхаванцаў. Пры гэтым неабходна ўлічваць, што ў перыяд летняй аздараўленчай кампаніі павялічваецца час знаходжання выхаванцаў на свежым паветры, скарачаецца колькасць часу, адведзенага на правядзенне спецыяльна арганізаванай дзейнасці.
Змест адукацыі дзяцей у летні перыяд рэалізуецца ў партнёрскай дзейнасці дарослага з выхаванцамі, якая прадугледжвае:
- уключанасць педагога ў дзейнасць нароўні з дзецьмі;
- добраахвотнае далучэнне дзяцей да дзейнасці (без псіхічнага і дысцыплінарнага прымусу);
- свабоднае зносіны і перасоўванне дзяцей падчас дзейнасці;
- адкрытае часовае завяршэнне дзейнасці (кожны дзейнічае ў сваім тэмпе);
- інтэграцыю мастацка-эстэтычнай і фізкультурна-аздараўленчай дзейнасці з іншымі відамі дзіцячай дзейнасці (пазнавальнай практычнай, зносінамі, гульнявой, працоўнай і інш.).
У перыяд летняга аздараўлення прыярытэтным з'яўляецца арганізацыя дзейнасці дзяцей фізкультурна-аздараўленчай і мастацка-эстэтычнай накіраванасці, якая ажыццяўляецца ў спецыяльна арганізаваных формах, рэгламентаваных тыпавым вучэбным планам дашкольнай адукацыі, па адпаведных адукацыйных абласцях ("Фізічная культура", "мастацтва") і нерэгламентыраванай дзейнасці выхаванцаў, у якую ўваходзяць:
- самастойную дзейнасць ва ўмовах створанай педагагічнымі работнікамі прадметна-развіццёвай адукацыйнай асяроддзя, якая забяспечвае кожнаму дзіцяці магчымасць выбраць дзейнасць па інтарэсах і якая дазваляе яму ўзаемадзейнічаць з аднагодкамі або дзейнічаць індывідуальна;
- арганізаваную педагагічным работнікам дзейнасць дзяцей, накіраваную на рашэнне адукацыйных задач.
Фізкультурна-аздараўленчая работа ўключае:
- ранішнюю гімнастыку;
- фізкультурныя заняткі (гульнявога, сюжэтнага, тэматычнага выгляду);
- рухомыя гульні і фізічныя практыкаванні на прагулцы;
- актыўны адпачынак (фізкультурныя вольны час, фізкультурныя святы, Дні здароўя);
- самастойную рухальную дзейнасць;
- загартоўванне.
Ранішняя гімнастыка праводзіцца штодня на паветры. У яе змест з улікам узроставых асаблівасцяў выхаванцаў могуць быць уключаны:
- комплекс агульнаразвіццёвых практыкаванняў;
- абгульванне сюжэту;
- 3-4 рухомыя гульні;
- фізічныя практыкаванні з выкарыстаннем паласы перашкод, найпростых трэнажораў;
- аздараўленчы бег на ўчастку;
- элементы рытмічнай гімнастыкі, танцавальныя руху, карагоды і інш.
- У летні перыяд ствараюцца спрыяльныя ўмовы для рухальнай актыўнасці дзяцей і ўзмацнення аздараўленчага ўздзеяння фізічных практыкаванняў.
Фізкультурныя заняткі на паветры:
- павышэнне адаптыўных і функцыянальных магчымасцяў арганізма выхаванцаў на аснове комплекснага выкарыстання фізічных практыкаванняў, рухомых гульняў у спалучэнні з прыроднымі сродкамі аздараўлення (сонца, паветра, вада, кліматычныя ўмовы) і гігіенічнымі фактарамі (наяўнасць спартыўнай адзення і абутку, гігіена месцаў правядзення заняткаў і інш.);
- пашырэнне рухальнага вопыту дзяцей; замацаванне і ўдасканаленне практыкаванняў у хадзе, бегу, скачках, лазаньі, кіданні; развіццё фізічных якасцяў (сілы, хуткасці, спрыту, вынослівасці, гнуткасці); авалоданне элементамі спартыўных гульняў, тэхнікай спартыўных практыкаванняў за кошт аптымальнага і варыятыўнага прымянення прадметнай фізкультурна-развіццёвай асяроддзя, адэкватнай ўзросту і здольнасцям выхаванцаў.
Пры арганізацыі рухомых гульняў і фізічных практыкаванняў на прагулцы асаблівую ўвагу трэба надаваць індывідуальнай працы з выхаванцамі. Падбор матэрыялу неабходна ажыццяўляць з улікам асаблівасцяў рухальнага развіцця дзяцей ранняга і дашкольнага ўзросту. Варыянтамі арганізацыі рухомых гульняў і фізічных практыкаванняў на прагулцы з'яўляюцца:
Комплекс рухомых гульняў (2-3 гульні) і фізічных практыкаванняў з пэўнай скіраванасцю (у тым ліку сюжэтнай):
- прафілактыка парушэнняў паставы і плоскаступнёвасці;
- развіццё каардынацыйных здольнасцяў;
- развіццё фізічных якасцяў;
- удасканаленне рухальных уменняў і навыкаў (выкананне знаёмых рухаў у новых спалучэннях, з незвычайных зыходных палажэнняў, у незвычайных умовах і т.п.).
Элементы спартыўных гульняў (баскетбол, футбол, настольны тэніс, мястэчкі і інш.) і спартыўныя практыкаванні (катанне на ровары, самакаце, плаванне і інш.).
Гульні з элементамі спартыўнага арыентавання.
Комплекс рухомых гульняў (2-3 гульні) з рознымі відамі асноўных рухаў, якія развіваюць творчую актыўнасць і самастойнасць выхаванцаў.
Актыўны адпачынак (фізкультурныя вольны час, фізкультурныя святы, Дні здароўя) як форма калектыўнага, дзейнага адпачынку, комплексна вырашае аздараўленчыя, адукацыйныя і выхаваўчыя задачы, спрыяе развіццю ў дзяцей ўмення творча выкарыстоўваць рухальны вопыт ва ўмовах эмацыйнага зносін з аднагодкамі, падахвочвае кожнага дзіцяці да максімальнага праявы сваіх здольнасцяў.
Тэматыка фізкультурна-масавых мерапрыемстваў на паветры павінна адлюстроўваць спецыфіку летняга аздараўлення.
Самастойная рухальная дзейнасць з'яўляецца адным з структурных кампанентаў рухальнага рэжыму ва ўстанове дашкольнай адукацыі. Менавіта ў гэтым выглядзе дзейнасці дзіця ў найбольшай ступені можа праявіць ўзровень сваіх рухальных, гульнявых, камунікатыўных уменняў. Самастойная рухальная дзейнасць ўзнікае па ініцыятыве дзіцяці і праходзіць пад наглядам дарослага, пры яго ўскосным кіраўніцтве. Для яе разнастайнасці ў перыяд летняга аздараўлення неабходна стварэнне наступных умоў:
- ўключэнне ў рэжым дня часу на самастойную рухальную дзейнасць (раніцай, пасля сняданку, на шпацырах, пасля сну, у розных відах дзейнасці);
- забеспячэнне неабходным спартыўным інвентаром (абсталяваннем) для выканання фізічных практыкаванняў на паветры;
- прадастаўленне дастатковага месца для рухаў, выканання фізічных практыкаванняў;
- індывідуалізацыя (дыферэнцыяцыя) фізічных практыкаванняў з улікам узроўняў (гиперподвижные, маларухомыя, аптымальна рухомыя дзеці) і тыпаў рухальнай актыўнасці выхаванцаў.
Гартаванне з'яўляецца важным сродкам умацавання здароўя выхаванцаў пры ўмове, што яно арганічна ўключана ў комплекс фізкультурна-аздараўленчых мерапрыемстваў і ўяўляе сабой пэўную сістэму, простую ў выкананні і якая адказвае індывідуальным асаблівасцям здароўя і развіцця дзяцей.
Метады загартоўвання неабходна ўключаць у рэжымныя працэсы, выкарыстоўваючы натуральныя прыродныя фактары (паветра, ваду, рассеяныя прамяні сонца):
- штодзённыя аздараўленчыя прагулкі (не радзей двух разоў на дзень агульнай працягласцю не менш за 3 ч 20 мін - 4 ч у залежнасці ад рэжыму ўстановы дашкольнай адукацыі);
- шматразовае мыццё на працягу дня;
- паласканне паражніны рота вадой пакаёвай тэмпературы пасля кожнага прыёму ежы;
- дзённы (начны) сон пры адкрытых вокнах (пазбягаючы скразнякоў);
- хадзьба басанож на працягу дня: да і пасля сну, у любы час па жаданні дзяцей (ад 2-5 мін у групе першага ранняга ўзросту да 15-20 мін у старэйшай групе); па траве, пяску.
Мастацка-эстэтычная праца ўключае:
- выяўленчую дзейнасць (маляванне ,лепка, аплікацыя, канструяванне, дзіцячы дызайн);
- музычную дзейнасць выхаванцаў;
- азнаямленне з творамі мастацкай літаратуры і фальклору.
Пры арганізацыі выяўленчай дзейнасці выхаванцаў у летні аздараўленчы перыяд важным з'яўляецца:
- сузіраньне твораў выяўленчага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва, якія адлюстроўваюць прыгажосць гадовай прыроды;
- правядзенне мастацка-дыдактычных гульняў, накіраваных на развіццё ў дзяцей уяўленняў аб форме, колеры;
- эксперыментаванне з выяўленчымі, прыроднымі і дадатковымі матэрыяламі;
- ўключэнне ў адукацыйны працэс творчых заданняў, якія спрыяюць развіццю творчага ўяўлення выхаванцаў (прыдумлянне новых вобразаў, падбор каляровых спалучэнняў, дадатак раней створаных сюжэтаў з дапамогай разнастайных матэрыялаў і тэхнік, маляванне з натуры (дрэў, кветак), крэйдамі на асфальце, палачкамі на пяску);
- засваенне нетрадыцыйных тэхнік малявання (граттаж, пальцавы жывапіс, манатыпія, пластилинография, набрызг, флоротипия, ниткография і інш.);
- лепка з гліны, пластыліну ,салёнага цеста (аб'ёмныя выявы, дэкаратыўныя пласціны);
- аплікацыйная дзейнасць (стварэнне плоскасных, полуобъемных малюнкаў; аб'ёмных аплікацый у тэхніцы папяровай пластыкі (з палос, пакамячанай паперы; аплікацый з элементамі фларыстыкі і інш.);
- канструяванне тэхнічнае (з канструктыўнага матэрыялу, дэталяў канструктараў) і мастацкае (з паперы, кардона, прыроднага і дадатковага матэрыялаў);
- дзіцячы дызайн: аранжыроўкі (букеты, карціны з раслін, Біжутэрыя са штучнага і прыроднага матэрыялу і інш.); дызайн адзення (праектаванне масак, галаўных убораў, касцюмаў для святаў і забаў); дэкаратыўна-прасторавы дызайн (інтэр'ер лялечнага кутка, стварэнне дэкаратыўных пано і інш.).
У летні аздараўленчы перыяд з мэтай стварэння эмацыйнага камфорту дзяцей мэтазгодным з'яўляецца:
- ўключэнне выяўленчай дзейнасці ў дзіцячыя святы;
- правядзенне забаў, якія ўключаюць эксперыментаванне дзяцей з выяўленчымі і прыроднымі матэрыяламі, садзейнічаюць замацаванню уяўленняў аб відах, жанрах мастацтва, сродках мастацкай выразнасці, конкурсаў з рознымі намінацыямі;
- арганізацыя творчых майстэрняў, займальных игротек, гульняў з пяском.
- У летні аздараўленчы перыяд пры арганізацыі музычнай дзейнасці выхаванцаў важным з'яўляецца:
- выкарыстанне музыкі ў рэжымных момантах;
- фонавае гучанне ўпадабаных дзецям вакальных і інструментальных твораў;
- правядзенне музычна-дыдактычных гульняў і заданняў, музычных віктарын;
- уключэнне ў адукацыйны працэс музычных твораў, якія ўвасабляюць» летнія " вобразы (а. Вівальдзі, п. і. Чайкоўскага і інш.);
- сольнае і калектыўнае музіцыраванне;
- самастойная музычная дзейнасць дзяцей (выкананне песень і танцаў, арганізацыя сюжэтна-ролевых гульняў з «музычнымі» сюжэтамі).
- На прагулцы, экскурсіі можна арганізаваць музычныя гульні пад спевы, карагоды, музіцыраванне на самастойна вырабленых цацках-інструментах (шейкеры з разнастайнымі напаўняльнікамі, міні-кастаньеты і бубнач), з выкарыстаннем бытавых прадметаў (расческа, вядзерца, шамаціць папера і цэлафан); музычна-творчыя гульні, якія прадугледжваюць выкарыстанне «первоэлементов» музыкі — воплескаў, прытопаў, пстрычак і т.п., вакальныя і рухальныя імправізацыі, звязаныя з назіранымі з'явамі.
Віды музычных гульняў, якія выкарыстоўваюцца ў музычнай дзейнасці:
1.Камунікатыўныя музычныя гульні, гульні-танцы.
2.Музычныя гульні з спевамі, карагоды.
3.Рухомыя музычныя гульні, змест якіх накіраваны на:
- развіццё ўспрымання сродкаў музычнай выразнасці з дапамогай культуры руху;
- фарміраванне асноўных рухальных уменняў і навыкаў, арыентоўкі ў прасторы;
- фарміраванне ўяўленняў аб музычнай форме, музычных жанрах, танцавальных рухах;
- развіццё музычна-творчых здольнасцяў.
4. Гульні з музычнымі інструментамі.
5.Музычныя гульні-рэлаксацыі.
У летні аздараўленчы перыяд з мэтай стварэння эмацыйнага дабрабыту выхаванцаў целесоообразным з'яўляецца правядзенне фальклорных святаў, забаў і іншых мерапрыемстваў.
У працы з дзецьмі дашкольнага ўзросту ў летні перыяд асаблівае значэнне мае далучэнне дзяцей да твораў мастацкай літаратуры і фальклору. Творы мастацкай літаратуры і фальклору, рэкамендуемыя вучэбнай праграмай дашкольнай адукацыі, ўключаюцца ва ўсе рэжымныя працэсы і віды дзіцячай дзейнасці. Формы дзейнасці, у якой прымяняецца мастацкае слова, вызначаюцца педагагічнымі работнікамі з улікам умоў установы дашкольнай адукацыі і яго дзейнасці ў летні аздараўленчы перыяд.